Historia o dwóch salach konferencyjnych: czyli jak Zrozumieć serfowanie po internecie przy pomocy czytnika zawartości ekranu.
Niewidomi i słabowidzący użytkownicy programów rozpoznających zawartość ekranu, serfujący po zasobach sieci web, stanowią dla widzących nieodgadnioną zagadkę.
Jak oni to robią?
Widzący zadają sobie takie pytanie.
Odpowiedź na nie jest bardzo trudna, ale nie niemożliwa.
Poniżej przedstawiam pewną próbę wyjaśnienia tej kwestii, jak widzą to użytkownicy JAWS, NVDA, czy Voiceover.
Często zdarza się, że większość moich rozmówców chce przejść od razu do szczegółów technicznych:
• Jakie klawisze należy naciskać?
• Który czytnik ekranu powinienem przetestować?
• Jakiej przeglądarki powinienem użyć?
Chociaż są to ważne kwestie, najlepiej najpierw zrób krok do tyłu i zapytaj:
Jakie są doznania niewidomych użytkowników i jak mogę zasymulować te doznania użytkownikom, którzy widzą ekran?
W tym celu chciałbym przedstawić kilka ilustracji, które były skuteczne w przekazywaniu odpowiedzi na te pytania, w czasie moich licznych spotkań i prelekcji.
*Otwarte drzwi
Przygotujmy scenę dla naszej pierwszej ilustracji. Wyobraź sobie, że właśnie otworzyłeś drzwi i patrzysz na dużą salę konferencyjną. Na środku pokoju znajduje
się duży stół konferencyjny z 10 krzesłami, po 5 z każdej strony stołu.
Przy stole siedzi dwóch mężczyzn i dwie kobiety. Wszystkie 4 osoby siedzą po tej samej stronie stołu, stojącego naprzeciw drzwi, które właśnie otworzyłeś.
Po drugiej stronie pokoju (za ludźmi siedzącymi przy stole) znajdują się 3 duże okna wychodzące na dziedziniec z ławkami, kwiatami i małymi drzewami. Po prawej stronie pokoju znajduje się stolik z dzbankiem do kawy i kuchenką mikrofalową. Po lewej stronie pokoju znajduje się duży telewizor z płaskim ekranem zamontowany na ścianie.
Zakładając, że nie jesteś już wcześniej zaznajomiony z układem tego pokoju, jaka jest pierwsza rzecz, którą zrobiłbyś po otwarciu drzwi?
Niektórzy z was mogą wzrokowo skanować pokój od lewej do prawej. Niektórzy mogą skanować od prawej do lewej. Inni mogą najpierw spojrzeć na stół w środku, a następnie zeskanować obwód pomieszczenia. Niezależnie od tego, jak to zrobisz, większość z was w jakiś sposób przeskanuje salę oczami, aby szybko zrozumieć jej układ i zawartość.
Skanowanie może zająć tylko kilka sekund, a większość z was nawet nie zdaje sobie sprawy, że to zrobiła.
Możesz wtedy skupić się na pewnych interesujących elementach, takich jak ludzie siedzący przy stole lub duży telewizor z płaskim ekranem.
**Przypadek drugi: Zaciemniona sala
Tym razem, kiedy otworzysz drzwi, sala jest całkowicie pogrążona w ciemnościach.
Brak światła i na pierwszy rzut oka nie widać absolutnie nic.
Dostałeś małą latarkę, a kiedy ją włączysz, jej światło pozwala zobaczyć niewielki obszar na raz. Widoczny jest mały okrąg o średnicy około 60 cm, i nic poza
tym okręgiem nie jest oświetlone.
Jak możesz teraz obserwować zawartość pokoju ?
Niektórzy z was mogą poruszać latarką w tę i z powrotem od lewej do prawej, zaczynając od własnych stóp i oddalając od nich snop światła.
Inni z was mogą zacząć od końca pomieszczenia i przesuwać snop światła w kierunku do siebie, podczas gdy inni mogą losowo wskazywać latarką w różnych miejscach pokoju bez określonego wzorca. Gdy poruszasz latarką dookoła pokoju, musisz zbudować mentalną mapę lub obraz tego, co jest w pokoju i jak jest on ułożony. Zbudowanie tej mentalnej mapy zajmie znacznie więcej czasu niż wizualne skanowanie pomieszczenia, gdy wszystkie światła są włączone. Gdy poruszasz latarką, musisz pamiętać każdą
rzecz, którą widziałeś i jak wszystkie one odnoszą się do siebie. Jeśli zapomnisz, gdzie coś się znajduje, znalezienie jej zajmuje więcej czasu.
Czy stolik z dzbankiem do kawy był po prawej stronie pokoju, czy też był z tyłu? Ile osób siedziało przy stole? Czy to było 4 czy 5 osób?
Odpowiadanie na te pytania, gdy widzisz cały pokój naraz, nie wymaga wiele wysiłku, ale odpowiadanie na nie, gdy widzisz tylko mały obszar na raz, zajmie znacznie więcej czasu.
** Drugi scenariusz generowania przykładowej analogii.
Ten drugi scenariusz jest analogiczny do tego, jak użytkownik czytnika ekranu przegląda stronę internetową lub aplikację na smartfona.
Podczas gdy polecenia klawiatury lub gesty dotykowe mogą przesuwać kursor, właściwy dla programu rozpoznawania zawartości ekranu, po stronie internetowej, można czytać tylko jedną rzecz na raz.
Użytkownik niedowidzący nie może uzyskać szybkiego (od 1 do 3 sekund) przeglądu strony podobnego do tego, co może zrobić ktoś, kto może zobaczyć ten ekran.
Na szczęście, jeśli dostępne są techniki nawigacji po stronie, takie jak nagłówki lub regiony, może to pomóc użytkownikowi ekranu uaktywnić określone obszary
strony.
Wracając do naszego scenariusza nieoświetlonej sali konferencyjnej, wyobraź sobie, że teraz są małe czerwone punkty świetlne rozmieszczone na kluczowych elementach w sali, takich jak stół, stolik, telewizor i każda osoba siedząca przy stole. Nadal musisz korzystać z latarki, aby się rozejrzeć, ale czerwone punkty świetlne dają wyobrażenie, gdzie mogą znajdować się najważniejsze rzeczy.
Kolejnym istotnym wyzwaniem, przed którym stają użytkownicy czytników ekranu, jest dynamiczna zmiana treści witryn internetowych.
Wracając do naszej oświetlonej i nieoświetlonej sali, załóżmy że jeden z mężczyzn wstaje i przechodzi na drugą stronę stołu.
Teraz są dwie kobiety i jeden mężczyzna po jednej stronie stołu i jeden mężczyzna po drugiej stronie.
Na przykład w oświetlonym pokoju, najprawdopodobniej zauważysz ruch, jak to się dzieje. Nawet jeśli nie patrzysz bezpośrednio na człowieka, który się poruszył, prawdopodobnie zauważysz ruch kątem oka i odwrócisz się, by zobaczyć, co się dzieje. W naszym scenariuszu
w ciemnej sali bardzo trudno byłoby się zorientować, że coś się wydarzyło, chyba że miałeś latarkę skierowaną bezpośrednio na człowieka, który poruszył się dokładnie w tym samym momencie.
Jest bardziej prawdopodobne, że nigdy się nie dowiesz, że się poruszył, aż do czasu, gdy zdarzy ci się przenieść światło nad opróżnionym krzesłem.